Архины хор хөнөөл

Шоронд хоригдож байгаа хүмүүсийн 50% гэмт хэрэг хийсэн, 40% зам тээврийн осол гаргасан, 25%  хүнд бэртэл авсан хүмүүс бүгд архитай холбоотой байдаг.
Спирт хүний биед маш амархан шингэдэг, өлөн уувал шууд цэврээрээ биед 20% шимэгддэг бөгөөд хэдэн хоромын дараа согтоодог байна. Харин юм идсэний дараа архи уувал согтолт харьцангуй багасдаг байна. Архи шимэгдсэн үед хамгийн түрүүнд элэгний эс гэмтэж задардаг байна.
Архи уусны дараа цусанд шимэгдэн орж хүний биеийн хариу урвал спиртийн  концентрациас хамааран харилцан адилгүй хариу урвал үзүүлдэг байна. Үүнд: цусан дах спиртийн концентраци нь 20mg% бол сэтгэл сайхан хөөрлийн байдалтай, баяр баясгалантай, бүх юм сайн сайхан болж санагддаг, цусан дахь спиртийн концентраци нь 40mg% бол дээрх хөөрлийн байдал гүнзгийрч маш их хөөрлийн байдалд орно, цусан дах спиртийн концентраци нь 80mg% бол арслан бар адил болж өөрийгөө төвийлгөн онгирох, үг яриа нь эмх замбараагүй болдог,   цусан дах спиртийн концентраци нь 160-200mg% гахай шиг болж ухаан алдан унтдаг байна. Согтуугаар машин барин осолд орсон хүмүүсийн цусан дахь спиртийн концентраци нь 200mg%-с дээш байдаг. 


Архи эрүүл мэнд

Анагаах Ухаанд  өдөрт  бага хэмжээтэй архи хэрэглэх нь цусны даралт багасгаж зүрхний титэм судасны эмгэг үүсэх болон өвчнөөр нас барах тохиолдол ч бага байдаг гэж үздэг байна. Мөн тодорхой бага тунгаар хэрэглэсэн тохиолдолд судас тэлж цусан хангамжийг сайжруулж нойр сайн хүргэж сэтгэл санааг тайтгаруулдаг гэж судалгаагаар батлагдсан байдаг.

Гэвч архи бага хэмжээтэй хэрэглэж  болох боловч их тунгаар хэтрүүлсэн тохиолдолд хүний биед ямар их хортой болохыг хүн бүхэн мэддэг билээ. Өдөрт хэрэглэх хэмжээ нь 5 грамм байхад хүний биед сэргээх нөлөө үзүүлдэг бөгөөд европ хүний биед 30 граммаас илүүгүй гэж үзэхэд ази хүний биед 15 грамм хэмжээтэй байхад тохирсон тун гэж үздэг байдаг. Үүнийг хэрэглэх нэр төрлөөр нь  ангилбал вино дарсны хэмжээ 100 грамм, 60 хэмтэй цагаан архи 25 грамм, шар айраг буюу пиво 300 граммаас хэтрэхгүй хэмжээтэй  байх гэж үздэг байна.
Архи хэтрүүлэн хэрэглэсэнээр хүний эрүүл мэнд болон хүний нийгмийн амьдрал ахуйд хичнээн хор хөнөөлтэй болохыг мэддэг боловч архи уусан үедээ өөрөөр хэлбэл согтуугаар машин жолоодоход 40% зам тээврийн ослоор нас барч, 50% хууль зөрчиж гэмт хэрэгтэн болж, 25% хүнд өвчтэй болох буюу насан туршдаа тахир дутуу эрэмдэг зэрэмдэг хөдөлмөрийн чадвар алддагддаг байна. Мөн архийг хэтрүүлэн удаан хугацаагаар хэрэглэснээр элэг хатуурах, зүрх судасны эмгэг, сэтгэцийн эмгэг, тархины эмгэгүүд, паркинсоны эмгэг, хорт хавдарууд зэрэг өвчнүүд үүсдэг байна.  

Зарим хүмүүс архи хэрэглэсний дараа мөрийтэй тоглон хожихоороо их баярлан хөөрч, хожигдвол уурлаж гутардаг бөгөөд хэт цочирдон сэтгэлийн хөөрлөөс болж насбарах тохиолдол ч байдаг. Америкийн эрдэмтэд архи бага уудаг хүн 1 насаар урт насалж харин архи их уудаг хүн наслах наснаасаа 6 насаар дутуу насалдаг гэсэн судалгааны үр дүн гаргасан байна.

Үнэндээ спиртийн 1/4 ходоодонд ууршдаг байна. Харин үлдсэн хэсэг нь нарийн гэдсээр дамжин цусанд шимэгддэг бөгөөд хэрвээ өлөн уувал цусан дэх концентраци нь ихэсч зүрх судасны ачаалал ихэсдэг байна. Архи уусны дараа спиртийн хэмжээ 20-40мл хүрсэн үед хүний бие тайвширч үг яриа нь олширч, янз бүрийн ааш авир гаргадаг байна. Харин 50-100 мл хүрсэн үед ярьж чадахгүй, толгой эргэж, хөл дээрээ тогтож чадахгүй зэрэг шинж тэмдэг гардаг.

Архи уусанаар хүний бүх эрхтэн гэмтдэг боловч хамгийн их гэмтэж мууддаг эрхтэн бол элэг юм. Доорх зураг дээр эрүүл элэг, өөхөлсөн элэг, эцэстээ хатуурч жижгэрсэн элэг харагдаж байна.


Мөн архинд хэт гэмтэж хордсон элэг доорх зураг дээр харж болно.

     

Архи уусан хүний согтох байдлыг дүрсэлвэл эхний үед тогос шиг болж хөөрөлд орж дараагийн шатандаа арслан бар шиг авирлаж, дараа нь сармагчин шиг сэтгэлийн хөөрөл нь мэдэгдэхгүй болон сүүлийн шатандаа гахай болон унтдаг байна.  

Архинд тархи гэмтэж жижигрэн хатингаршсан байдал

Архинд гүн согтсон үед цусны  судас хүчтэй агшдаг байна. 50 настай эрэгтэй 3 шил цагаан архи уусаны дараа ухаан алдаж түргэн тусламжаар эмнэлэгт яаралтай тусламж үзүүлж ухаан орсны дараа зүрхний цахилгаан бичлэг хийж үзэхэд хурц явцтай зүрхний цусан хангамж дутагдах өвчин үүссэн байжээ.
Спиртэнд хордсон хүмүүсийн цогцсонд шинжилгээ хийхэд уушги, зүрх, нойр булчирхай, ходоод зэрэг эрхтэнүүдээс цус алдсан, тархи цусаар дүүрсэн байх бөгөөд үндсэндээ цус алдаж амиа алдсан байдаг байна.



　　                                     АУ-ы доктор(Ph.D)
                                                “Цу-Эрдэнэ” эмнэлгийн эмч
                                                 Ц.Эрдэнэ